Yeni SMK ile Çalışanların Tasarımlarına ilişkin madde hükümlerinde ciddi bir değişikliğe gidilmemiştir. Temel olarak 554. Sayılı KHK’da 14., 15. ve 16. maddede bulunan düzenlemelere SMK md. 73 ve 74’te yer verilmiştir.
Bu düzenlemelerdeki en büyük farklılık üniversite mensupları için yapılan düzenlemedeki farklılıktır. Daha önce bu tasarımların hak sahibinin öğretim elemanı olduğu belirtilmişken (KHK md. 15), yeni düzenlemede SMK, bu tasarımlar için de çalışanlara ilişkin hükmün uygulanacağını belirtmiştir (SMK md. 73/3).
Ayrıca SMK md. 73/2’de belirtilen, yükümlü olunan faaliyet dışında üretilen tasarımlarda ise ancak talep halinde işverenin hak sahibi olacağı hükmüne yer verilmiştir. Bundan önce ise KHK md. 14/2’de böyle bir ayrıma gitmeden çalıştıranların hak sahibi olacağı belirtilmekteydi.
Son olarak eğer bir hizmet sözleşmesi yoksa, iş görme sözleşmesi çerçevesinde bir tasarım ortaya çıkarıldı ise, daha önceki düzenlemede bunun arada sözleşme yoksa kural olarak işi veren kişiye ait olduğu belirtilmişti. Yeni SMK bu konuda bir karine vermekte sessiz kalmış ve sadece aradaki sözleşme hükümlerinin geçerli olacağını belirtmiştir (SMK md. 73/son, karş. 554 sayılı KHK md. 16).
Bu konuda rastlayabildiğimiz tek karar olan Beton Bariyer Tasarımı hakkındaki Yargıtay kararında SMK md. 74/1’de belirtilen mahkeme tarafından belirlenen bedelin herhangi bir bağlayıcılığı olmayan “Serbest Çalışan Tasarımcılar için Tasarım Hizmetleri Asgari Ücretlendirilmesine İlişkin Tarife” yerine somut olayın özelliklerine göre aşağıdaki kriterler dikkate alınarak belirlenmesi gerektiğini belirtmiştir:
- Tasarımın meydana getirilmesinde davalı şirketin olanaklarından yararlanıp yararlanmadığı,
- Davalı şirketçe kendisine sağlanan fırsat ve imkanlar da gözetilmek suretiyle,
- Bu tasarımın ekonomik önemi
- Muhtemel kullanım süresi
- Varsa bu tasarımlarla ilgili olarak tasarımcı ile tasarım sahibi arasındaki emsal kullanım ücretleri
Aşağıda kararın tamamını, karar düzeltme kararı ile birlikte bulabilirsiniz:
Ayrıca daha fazla bilgi için lütfen SMK 73. madde ve SMK 74. madde metinlerini inceleyiniz
T.C.YARGITAY 11. HUKUK DAİRESİ 2014/17324 2015/2790 2.3.2015 DAVA : Taraflar arasında görülen davada ... Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi'nce verilen 20/03/2014 tarih ve 2011/175-2014/87 Sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi tarafların vekilleri tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü: KARAR : Davacı vekili, müvekkilinin ... Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanı olduğu dönemde, 03.03.2006 tarihinde davalı şirketin yönetim kurulu üyeliğine seçildiğini, yine müvekkilinin 2006 03957 Sayılı ''beton bariyer'' tasarımlarını 04.09.2006 tarihinde tescil ettirdiğini, bu ürünün üretilmesiyle birlikte şirketin satış ciroları ve karlılığının arttığını, tasarımın üçüncü kişilere kullandırılması halinde dahi sırf lisans bedelinin milyonlarca lira değerinde olduğunu, ancak davalı şirketin, müvekkilinin tasarım hakkından kaynaklanan bedeli müvekkile ödemediğini ileri sürerek, müvekkilinin tasarımdan kaynaklanan alacağının tespitini, bu alacağın şimdilik 15.000 TL'lik kısmının dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir. Davalı şirket vekili, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davacının görevi dahilinde bulunmayan yapmış olduğu tasarımdan dolayı tasarımcı olarak ücreti hak ettiği gerekçesi ile taleple bağlı kalınarak 15.000 TL tasarım bedelinin dava tarihi itibariyle değişir oranlarda avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir. Kararı tarafların vekilleri temyiz etmiştir. (1) Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, taraf vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazları yerinde değildir. (2) Dava, tasarım hakkından kaynaklanan alacağın tespiti ve tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece Serbest Çalışan Tasarımcılar İçin Tasarım Hizmetlerinin Asgari Ücretlendirilmesine İlişkin Tarife esas alınmak suretiyle tasarım bedeline hükmedilmiştir. Ancak davacı, davalı şirkette yönetim kurulu üyesi olduğu dönemde bu şirket faaliyetleriyle ilgili görev yaparken bu tasarımı meydana getirdiğine göre, davalı şirket adına tescil olunan davaya konu tasarımın sahibi olarak kendisine ödenmesi gereken uygun bedel tespit edilirken; söz konusu tasarımın meydana getirilmesinde davalı şirketin olanaklarından yararlanıp yararlanmadığı ve şirketçe kendisine sağlanan fırsat ve imkanlar da gözetilmek suretiyle, bu tasarımın ekonomik önemi, muhtemel kullanım süresi, varsa bu tasarımlarla ilgili olarak tasarımcı ile tasarım sahibi arasındaki emsal kullanım ücretleri dikkate alınarak uygun bir tasarım bedeline hükmedilmesi gerekirken, herhangi bir bağlayıcılığı olmayan Serbest Çalışan Tasarımcılar İçin Tasarım Hizmetlerinin Asgari Ücretlendirilmesine İlişkin Tarife esas alınmak suretiyle bedel belirlemesi doğru olmamış hükmün temyiz eden taraflar yararına bozulması gerekmiştir. SONUÇ : Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan sebeplerle taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE, (2) numaralı bentte açıklanan sebeplerle taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün temyiz eden taraflar yararına BOZULMASINA, ödedikleri temyiz peşin harcın istekleri halinde temyiz edenlere iadesine, 02/03/2015 tarihinde oy birliğiyle karar verildi. Bu kararın KARAR DÜZELTME talebi sonucu verilen karar: T.C.YARGITAY 11. HUKUK DAİRESİ 2015/11135 2016/46482 6.4.2016 DAVA : Taraflar arasında görülen davada ... Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi'nce verilen 20.3.2014 gün ve 2011/175 - 2014/87 Sayılı kararı bozan Daire'nin 2.3.2015 gün ve 2014/17324 - 2015/2790 Sayılı kararı aleyhinde davalı vekili tarafından karar düzeltilmesi isteğinde bulunulmuş ve karar düzeltme dilekçesinin süresi içinde verildiği de anlaşılmış olmakla, dosya için düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra gereği konuşulup düşünüldü: KARAR : Davacı vekili, müvekkilinin ... ... olduğu dönemde, 3.3.2006 tarihinde davalı şirketin yönetim kurulu üyeliğine seçildiğini, yine müvekkilinin 2006 03957 Sayılı ''beton bariyer'' tasarımlarını 4.9.2006 tarihinde tescil ettirdiğini, bu ürünün üretilmesiyle birlikte şirketin satış ciroları ve karlılığının arttığını, tasarımın üçüncü kişilere kullandırılması halinde dahi sırf lisans bedelinin milyonlarca lira değerinde olduğunu, ancak davalı şirketin, müvekkilinin tasarım hakkından kaynaklanan bedeli müvekkile ödemediğini ileri sürerek, müvekkilinin tasarımdan kaynaklanan alacağının tespitini, bu alacağın şimdilik 15.000 TL'lik kısmının dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir. Davalı vekili, davanın reddini istemiştir. Mahkemece, davanın kabulüne dair verilen karar, taraf vekillerinin temyiz istemi üzerine Dairemizin 2.3.2015 tarihli kararı ile taraflar yararına bozulmuştur. Bu kez davalı vekili, karar düzeltme isteminde bulunmuştur. Yargıtay ilamında benimsenen gerektirici sebeplere göre, davalı vekilinin HUMK'nın 440. maddesinde sayılan hallerden hiçbirini ihtiva etmeyen karar düzeltme isteğinin reddi gerekir. SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, davalı vekilinin karar düzeltme isteğinin HUMK'nın 442. maddesi gereğince REDDİNE, aşağıda yazılı bakiye 3,20 TL karar düzeltme harcının ve 3506 Sayılı Kanun ile değiştirilen HUMK'nın 442/3. maddesi hükmü uyarınca takdiren 265,00 TL para cezasının karar düzeltilmesini isteyenden alınarak ...'ye gelir kaydedilmesine, 26.4.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. Kaynak: KAZANCI HUKUK OTOMASYON (www.kazanci.com)